Cultuur als cement voor de Gelderse samenleving

Ik sta hier als bestuurder van Cultuur Oost, de Gelderse adviesorganisatie voor Kunst en Cultuur, om u te feliciteren met uw zojuist gepubliceerde collegeakkoord. Wij hebben daar al een aantal dingen in gelezen waar we heel blij van worden. Maar ik sta hier ook om u nog een aantal dingen mee te geven.

Ik start met een citaat. “Vele opgaven en transities staan niet op zichzelf en beslaan meerdere domeinen. We staan voor complexe vraagstukken, waar de overheid een rol heeft om het goede te doen voor de samenleving. [...] We doen het altijd voor de mensen die hier gebruik van maken. Het gaat om activiteiten zoals wonen, werken of het beleven van vrije tijd en het omzien naar elkaar. [...]

Tot zo ver uw eigen “Keuzes voor een duurzame toekomst”. Vanuit die visie, “we doen het altijd voor de mensen die er gebruik van maken” zorgt u dat Gelderland beschikt over een toekomstbestendige culturele infrastructuur waarbij cultuur het cement is voor de samenleving, essentieel voor de leefbaarheid in stad en platteland omdat het zorgt voor verbinding tussen mensen. En u doet dat goed:

• Al in 2001, meer dan 20 jaar geleden, heeft uw gedeputeerde Hans Esmeijer ter stimulering van de gemeentelijke en culturele samenwerking in de regio, iets ongekends in gang gezet. Hij zag het al: Elke regio telt! Hij vroeg iedere gemeente die wilde samenwerken een bedrag in te leggen en bij meer dan twee verdubbelde de provincie dat bedrag. Zo ontstonden de Cultuur- en Erfgoedpacten. Cultuur Oost heeft aan de wieg gestaan van alle pacten in heel Gelderland door zowel de cultuurinstellingen als gemeenten te begeleiden in hun samenwerking. De impact van deze pacten is groot: regionale samenwerking is enorm toegenomen, ambtenaren en instellingen wisselen kennis en ervaringen uit, een groot deel van de Gelderse gemeenten kon cultuur daardoor verankeren in beleid, en het verhaal van Gelderland staat stevig op de kaart. Regioarrangementen avant la lettre dus. En het leek even dat, net nu u uw provinciale beleid in gebiedsprogramma’s wil inrichten, u een eind maken aan deze mooie co-financieringsregeling. Het is dus fantastisch nieuws dat wij vandaag in uw collegeakkoord kunnen lezen dat u deze pacten wilt voortzetten. 

• Een heel ander punt waar wij blij mee zijn is wat u voor kinderen doet. Al vele jaren maakt u het met uw cofinanciering ook mogelijk dat ruim 67.000 leerlingen op 373 Gelderse scholen via cultuureducatie kennismaken met cultuur, gesteund door nagenoeg alle 51 Gelderse gemeenten. Ook nu in uw coalitieakkoord noemt u: Wij willen dat Gelderlanders overal in Gelderland kunnen deelnemen aan culturele activiteiten. Dat start al bij cultuur- en erfgoedonderwijs voor alle Gelderse kinderen.

• En tot slot, onder leiding van gedeputeerde Peter Drenth, waarvan wij tot ons genoegen in uw collegeakkoord hebben kunnen lezen dat hij de portefeuille erfgoed en cultuur behoudt, heeft u óók in de lastige coronatijd, met verschillende structurele en incidentele regelingen de culturele infrastructuur helpen versterken. Daardoor kunnen burgers in Gelderland nog steeds gebruik maken van lokale festivals, culturele instellingen, kultuurhuzen en bibliotheken. Allemaal plekken waar ook een enorme hoeveelheid vrijwilligers actief is.

Bij uw Perspectiefnota leek u echter op onderdelen ineens minder belang te hechten aan wat er aan infrastructuur is opgebouwd. Ik doel op het niet continueren van de regeling Cultuur- en erfgoedpacten en op uw voorgenomen bezuinigingen op de Verenigde Gelderse Podia, het Jeugdfonds Sport en Cultuur, de FilmHub, PoppuntGelderland en het netwerk van de Gelderse bibliotheken,

Hun essentiële bijdrage aan de Gelderse culturele infrastructuur is in gevaar. Het verdwijnen van aantal van deze initiatieven, met wie wij als Cultuur Oost een intensieve relatie hebben, zou een mokerslag voor de Gelderse culturele infrastructuur betekenen:

• PoppuntGelderland, dat het met minimale middelen lukt om muziekmakers, podia, gemeenten en fondsen aan elkaar te koppelen en zo voor Gelderland een enorme financiële multiplier te genereren. Goedkoper en effectiever krijgt u het niet.

• Rozet onze landelijke koploper van de 200 multifunctionele cultuurinstellingen die Nederland inmiddels heeft. Deze MFO's vormen het hart van onze culturele infrastructuur. Bibliotheken zijn daarbinnen essentiële basisvoorzieningen voor de leefbaarheid en het vertrouwen in de democratie. Rozet vervult ook op het platteland en in wijken een cruciale rol. Als dat moet stoppen staat de schade in geen vergelijk met wat de bezuiniging voor de provincie oplevert.

Deze Gelderse parels zullen hierna ook het woord voeren. En terecht. Want zij moeten zich verzekerd voelen van uw steun en de zekerheid hebben dat met het coalitieakkoord vandaag de schadelijke gevolgen van de Perspectiefnota van tafel zijn. Want op geen enkele andere manier dan bij deze initiatieven krijgt de burger zoveel waar voor uw minimale publieke investering. Zij zorgen voor een gezond voorzieningenniveau dat noodzakelijk is voor een aantrekkelijk woon-, werk, leef-, en vestigingsklimaat. Voor de arbeidsmarkt van Gelderland toch ook niet onbelangrijk.

En daarmee ben ik terug bij de start van mijn betoog. U geeft zelf aan de maatschappelijke uitdagingen domein overstijgend te bekijken. Wij onderschrijven die ambitie en zullen als POI’s onze samenwerking met de Gelderse Sportfederatie en de Leefbaarheidsalliantie verder intensiveren,

Wij nodigen u daarom uit uw provinciale opgaven met verbeeldingskracht en creativiteit te benaderen. Kijk daarbij voor de financiering niet alleen naar uw cultuurbudget maar erken het rendement op de andere domeinen zoals leefbaarheid, wonen en economie. Cultuur is daarbij het cement. De bijdrage van cultuur en erfgoed immers is ongekend, goedkoop en maximaal renderend.

Als Cultuur Oost denken wij graag met u mee.

Coalitieakkoord 2023 – 2027

Op woensdag 14 juni 2023 hebben BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP het coalitieakkoord voor Gelderland gepresenteerd: Gewoon doen

Lees verder

Analyse provinciale coalitieakkoorden (okt 2023, Kunsten'92)