Bezuinigingen OCW: vooral ten koste van sociale samenhang
Op 24 oktober jl. zijn algemene bezuinigingen van het ministerie OCW gepubliceerd. Net als alle ministeries moet ook OCW een generieke bezuiniging van 10% halen. De maatregelen behouden weliswaar de culturele basisinfrastructuur maar raken de ziel van wat cultuur voor de samenleving kan betekenen. Er zullen veel mooie verbindingen verdwijnen.De subsidietaakstelling van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) snijdt voor cultuur vanaf 2029 structureel ruim €10 miljoen per jaar weg. Ook verschillende regelingen in het onderwijs, waarin cultuur en sport een stimulerende en verbindende rol spelen voor de sociale basis, worden fors gekort. En omdat gemeenten vanaf 2026 al een reeks kortingen uit het gemeentefonds voor de kiezen krijgen, zullen zij deze schade niet kunnen helpen opvangen.
Sociale samenhang in de wijk
Vanaf 2029 krijgt de regeling School en Omgeving bijvoorbeeld een jaarlijkse korting van €1,6 miljoen. Met deze regeling kunnen scholen in kwetsbare wijken niet alleen hun leerlingen maar vooral ook de gemeenschap versterken. Juist in wijken waar sociale samenhang vaak broos is hebben scholen echt mooie verbindende projecten met kinderen en jongeren weten op te zetten zoals wijkleerorkesten en intergenerationele projecten met ouderen. De stimuleringsregeling voor innovatie van het bewegingsonderwijs wordt zelfs helemaal gestopt. Dat levert 8 miljoen bezuiniging op. Ook daarmee hebben scholen mooie verbindende projecten in de wijk opgezet.
Minder kansen voor jongeren
Vanaf 2025 stopt het kabinet ook de Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Ontzettend zonde. De regeling is extreem succesvol gebleken om jongeren zich in te laten zetten als vrijwilliger in de ouderenzorg, verenigingen, poppodia en buurtcentra. Ook hebben veel jongeren zelf met behulp van MDT prachtige culturele projecten opgezet. Maar het kabinet ziet de waarde er niet van. Een ontzettend gemiste kans omdat MDTprojecten jongeren echt maatschappelijk betrokken maakt, zelfvertrouwen geeft en jongeren die dat nodig hebben in een veilige setting ervaring kunnen opdoen waardoor ze sterker op de arbeidsmarkt starten.
Minder innovatie en ondernemerschap
Ook de ondersteunende budgetten die innovatie en ondernemerschap stimuleren worden vanaf 2026 tot €0,8 miljoen per jaar gekort. Voor kunstenaars en culturele ondernemers betekent dit minder ruimte om nieuwe initiatieven te ontwikkelen, terwijl deze ondersteuning de afgelopen jaren juist hun kansen op succesvol, duurzaam ondernemerschap heeft vergroot. Met soms grote economische impact tot gevolg.
Cultuureducatie pas in 2029 aan de beurt
Gelukkig is de schade van deze bezuiniging voor cultuuronderwijs voorlopig beperkt. Het ministerie zet weliswaar vooral in op basisvaardigheden in het onderwijs, tot 2029 investeert zij in de lumpsum voor scholen nog steeds zo’n € 29 miljoen voor cultuureducatie. Vanaf 2029 wordt daar 10% op gekort, totaal 2,6 miljoen. De bezuiniging heeft vooralsnog geen betrekking op de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit.
Culturele opdracht bibliotheken
Een positief punt is dat het bibliotheekbeleid ongemoeid blijft. Het nieuwe bibliotheekconvenant 2024-2027, op 10 oktober jl. ondertekend door OCW, VNG en IPO, beschermt bibliotheekbudgetten dus nu al. De bibliotheek kan zo de plaats voor kennis en ontwikkeling blijven. En gelukkig is kennis maken met kunst en cultuur óók een wettelijke opdracht voor bibliotheken. Het zal echter per gemeente en per bibliotheek verschillen hoeveel prioriteit zij aan hun culturele opdracht kunnen geven.
Dit staat ons te doen
De maatregelen zijn wat ons betreft penny wise maar pound foolish. Het is een schrale troost dat minister Bruins de maatregelen zelf ook pijnlijk vindt. Hij verontschuldigde zich er op 25 oktober bijna voor.
Als Raad van Twaalf (de landelijke samenwerking tussen de twaalf provinciale ondersteuningsinstellingen) zullen wij er alles aan doen om bij de verschillende ministeries, óók VWS, de kracht van cultuur en de effectieve samenwerking met sport, onderwijs en welzijn in beeld te houden. Een slimmere investering in sociale samenhang in onze samenleving is er immers bijna niet.
Via onderstaande button lees je meer over de invulling van het OCW-aandeel m.b.t. cultuur.
Invulling van het OCW-aandeel m.b.t. tot cultuur in de rijksbrede subsidietaakstelling