Neem leerlingen bloedserieus

Persoonlijke aandacht maakt het verschil 

Al snel ontdekten Fintan en Loïs hoe belangrijk persoonlijke aandacht is. In een grote groep hielden veel leerlingen zich op de achtergrond. Op een van de scholen voelden ze weerstand bij jongeren om zich te verdiepen in kunst. Ze vonden het lastig om iets persoonlijks in hun werk te stoppen. Maar zodra ze individueel werden aangesproken en radicaal serieus werden genomen, kwam er ineens ruimte voor creativiteit en zelfexpressie. 

Op de andere school was de dynamiek heel anders. Doordat de groep kleiner was, konden de docenten makkelijker inspelen op wat de leerlingen nodig hadden. Hier ontstond een sfeer waarin provocatieve opmerkingen niet werden afgekapt, maar juist als startpunt dienden voor mooie gesprekken en ideeën. Langzaam groeide het vertrouwen, en leerlingen begonnen kunst niet langer te zien als een saaie opdracht, maar als een manier om zichzelf en de wereld beter te begrijpen. 

 

Van weerstand naar creativiteit 

In de lessen kregen de jongeren verschillende manieren aangereikt om hun stem te laten horen. Dat ging niet zonder horten en stoten. Sommige leerlingen begonnen met: “Ik kan dit niet” of “Ik weet niet wat ik moet maken.” Maar zodra ze iets mochten creëren dat écht bij hen paste, sloeg hun houding om. 

Een mooi voorbeeld was een groepje jongens dat totaal geen inspiratie had. Toen ze vroegen wat hen op dat moment bezighield, antwoordden ze kort maar krachtig: “uitval.” En zo ontstond een krachtig visueel statement: een lesrooster met een groot rood kruis erdoorheen. De trots waarmee ze dit presenteerden, liet zien hoe kunst een middel kan zijn om gevoelens en ervaringen tastbaar te maken. 

 

Meer dan alleen kunst maken 

Het project draaide niet alleen om kunst maken. De leerlingen werden ook aangemoedigd om kritisch na te denken over kunst en cultuur in hun eigen omgeving. Waarom wordt bepaalde kunst als waardevol gezien? Welke stemmen krijgen een podium, en welke niet? 

Vanuit het gegeven ‘zeggingskracht’ schreven leerlingen haiku’s over onderwerpen die hen bezighielden. Ze droegen ze voor en regisseerden elkaar om hun boodschap zo sterk mogelijk over te brengen. Zo leerden ze niet alleen over kunst, maar ook over communicatie en invloed. 

Een leerling vatte het mooi samen: “Kunstles is pas leuk als we zelf kunnen bedenken waarover wij kunst willen maken.” En dat is precies wat Fintan en Loïs wilden bereiken: een veilige, inclusieve plek waar jongeren hun eigen rol in kunst en cultuur ontdekken en hun stem laten horen. Want als je jongeren écht de ruimte geeft om zich uit te drukken, worden ze niet alleen betrokken bij kunst, maar ook bij de wereld om hen heen. 

Waardevolle inzichten 

Het project leverde waardevolle inzichten en bijzondere momenten op, maar ook een belangrijke les: het winnen van vertrouwen kost heel veel tijd. “Jongeren op middelbare scholen zijn niet gewend om na te denken over wat ze zelf willen. Als je ze daarin uitdaagt, hebben ze persoonlijke aandacht en stimulatie nodig. Maar als ze die ruimte krijgen, dan zijn de mogelijkheden eindeloos.” 

Veel jongeren zijn niet gewend om bloedserieus genomen te worden. Op deze manier kun je daar verandering in brengen:  

• Werk aan een positieve en veilige omgeving Creëer een fijne sfeer waarin leerlingen voelen dat hun stem ertoe doet. InDifferent heeft hiervoor een eigen aanpak. Benieuwd? Lees hier meer.  

• Betrek de wereld van de leerling in de lessen Gebruik bronnen die verband houden met de cultuur, voorkennis en interesses van leerlingen. Doe dit bijvoorbeeld door de principes van Wicked Kunsteducatie te gebruiken. 

• Geef leerlingen inspraak in hun kunstonderwijs en laat hen thema's en werkvormen kiezen. Binnen CMK 2025-2028, maar ook daarbuiten zijn er volop kansen om samen met leerlingen in co-creatie toe te werken naar een nieuw project. Lees hier het artikel over Reem en Jolie die meewerken aan een lesontwerp.