Kunstlessen geven leerlingen praktijkonderwijs zelfvertrouwen

‘Dit gelooft mijn moeder nooit’

‘Wij zochten verdieping van ons kunstonderwijs,’ vertelt Leonie over de aanleiding mee te doen met CMK. ‘Doen we wel de goede dingen, missen we niets?’ waren vragen die leefden bij haar en haar collega Annemiek. Die laatste geeft muziek, Leonie neemt de beeldende lessen voor haar rekening. Samen vormen ze op Praktijkonderwijs Zutphen de ontwikkelgroep kunst en cultuur. Ze maken zelf hun kunstlessen en geven die lessen ook. Er is namelijk geen methode kunst voor het praktijkonderwijs. Hun leerlingen hebben een bijzondere positie. ‘Sociaal emotioneel zijn het pubers, maar cognitief functioneren onze leerlingen vaak nog op het niveau van de basisschool. Een kunstmethode voor deze doelgroep is een gat in de markt,’ glimlacht Annemiek. 

Tot die tijd ontwikkelen ze zelf aanbod, zoals bij wel meer vakken in het praktijkonderwijs. CMK geeft ze de kans aanbod toe te voegen aan het lesprogramma dat ze zelf niet kunnen geven. De cursus voor interne cultuurcoördinator die ze allebei volgden, betaald uit cmk-budget, hielp hier erg bij. Annemiek: ‘Hier leerden we over de procesgerichte didactiek en over hoe we andere kunstdisciplines kunnen toevoegen aan ons programma. Dit hebben we opgeschreven in een cultuurbeleidsplan.’ 

Extra budget om kunstdocenten te huren

Bij de uitvoering hiervan helpt cultuurcoach Julie de la Fuente van cultuurpunt Muzehof centrum voor de kunsten. ‘Zij denkt mee en vindt de juiste personen voor de lessen van buiten school,’ aldus Annemiek. ‘Leuke bijkomstigheid van CMK is namelijk het extra budget om kunstdocenten te huren. Wij hebben voor drama- en hiphopdanslessen gekozen. Multimedia volgt nog.’ 

 

Een advies voor andere praktijkscholen hebben Leonie en Annemiek wel: zoek een collega op je school om samen icc’er mee te zijn en zo kunst en cultuur stevig te verankeren op school. Annemiek: ‘Het is fijn om samen te doen, je voelt altijd draagvlak voor de lessen bij je collega. We hebben ook samen de icc-cursus gedaan, dus we weten allebei dat we procesgericht willen werken, daar houden we elkaar scherp op. Je kunt samen sparren en ontwikkelt de lessen twee keer zo snel.’ Leonie vult aan: ‘En je kunt samen trots zijn op een goed verlopen les. Dus kom maar gewoon kijken bij ons!’ is haar uitnodiging aan andere scholen. 

Samen met andere vakken een onderwerp aanpakken

Aan de zichtbaarheid van hun kunstlessen werken Annemiek en Leonie ook binnen school. ‘Het is belangrijk dat je als collega’s van verschillende vakken van elkaar weet wat je doet. Aan het eind van het jaar delen we met collega’s welke nieuwe lessen we hebben ontwikkeld, wat we bereikt hebben en wat we het komend jaar willen doen. Zo kunnen collega’s meedenken en voelen ze zich betrokken,’ zegt Leonie. En dat werkt, kunst en cultuur zijn zichtbaarder geworden bij Praktijkonderwijs Zutphen. ‘Een collega Nederlands kwam lijm, scharen en papier halen voor posters, de afdeling bouw maakt voor ons dan weer houten lijsten voor schilderijen en bij techniek kunnen we van ijzerdraad kleine stafjes voor onze sinterklaaswerkstukken maken.’ Annemiek vult aan: ‘We willen wel graag meer thematisch werken, samen met andere vakken een onderwerp aanpakken en zo nog zichtbaarder op school zijn. Die mogelijkheden worden helder als we genoeg delen waar we mee bezig zijn. Maar belangrijk is dan wel dat je eerst zelf je vak goed op orde hebt. Daar helpt CMK bij.’

 

En dat allemaal voor de leerling natuurlijk. Wat gebeurt er bij hen, tijdens de kunstlessen? Annemiek wijst naar de paaskippen. ‘Het gaat vaak over zelfredzaamheid en algemene ontwikkeling. Zo hebben we een leerling bijvoorbeeld laten zien hoe ze een ballon dicht moet knopen als er lucht in zit, een handige vaardigheid. Ook nemen we de leerlingen mee naar het museum zodat ze in aanraking komen met verschillende vormen van kunst en daarover kunnen meepraten.’ Leonie: ‘En talentontwikkeling: onze leerlingen hebben in hun leven al zo vaak gehoord dat ze iets niet kunnen. In onze lessen zien ze dat ze meer kunnen dan ze denken. Dat geeft zelfvertrouwen.’ Annemiek legt uit: ‘De frustratie van leerlingen is vaak dat ze iets in hun hoofd hebben, maar dat dan niet kunnen maken. Terwijl, ze kunnen het echt wel, dat mag je ook van ze verwachten. Wij begeleiden ze in kleine stapjes naar een succeservaring.’ Onderweg komen competenties als samenwerking, omgaan met tegenslagen, doorzetten en luisteren naar instructies aan bod. Leonie: ‘Vandaag heeft toch mooi iedereen een paaskip gemaakt. Ik hoorde een leerling zeggen: dit gelooft mijn moeder nooit, dat ik dit gemaakt heb.

 

Aansluiten bij de belevingswereld van de jongeren

In het praktijkonderwijs is het extra belangrijk om goed aan te sluiten bij de belevingswereld van de jongeren, adviseren Leonie en Annemiek. Dus maak lessen niet te kinderachtig, niet theoretisch en reflectief, maar praktisch en aansluitend bij de belevingswereld van de puber, bij de muziek en de dingen die in zijn omgeving te zien zijn. En: neem de tijd leerlingen goed te leren kennen, voegt Leonie toe: ‘Wij weten waar hun kwaliteiten en uitdagingen liggen. Op deze manier kunnen wij ervoor zorgen dat de inhoud van de lessen over de onderwerpen waar wij ons competent in voelen, aankomt bij de leerling.’

En dan gebeuren er verrassende dingen in de klas. Zoals die jongen die normaal gesproken geen moment stil kan zitten en altijd afgeleid is, bij hiphopdansles vooraan stond, met het zweet op z’n voorhoofd. ‘Als een spons zoog hij de instructies van de dansdocent op: laat me maar zien wat ik moet doen, zei hij,’ schetst Annemiek lachend. ‘En nu komt hij nog steeds dansend de les in.’

tekst: Tim Pardijs