Mijn Achtergrond, een echte Achterhoeker of toch import?

Dat was het uitgangspunt van het project Mijn Achtergrond van het Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers (ECAL). Een mooi voorbeeld van erfgoedparticipatie, aangejaagd door de regeling Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek.

Mijn Achtergrond gaat over migratie: een hot topic, maar van alle tijden. Met een online-presentatie, rondreizende tentoonstelling en een boek heeft ECAL het onderwerp migratie helemaal uitgeplozen.

Over het project

Hebben jouw voorouders een migratieachtergrond? Veel Achterhoekers denken van niet. Verrassend genoeg is dit vaak wel het geval! Naar schatting heeft maar liefst 98% van de Nederlanders buitenlandse voorouders. Ook veel mensen uit de Achterhoek stammen af van migranten.

Dat mensen zich verplaatsen is iets van alle tijden. Deze trek van en naar andere regio’s of landen waardoor een cultuurgrens wordt overschreden, wordt migratie genoemd. Het is deze migratie die bijdraagt aan de ontwikkeling van tradities, gebruiken en ambachten. Met dit in gedachten duikt het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) in 2023 en 2024 de geschiedenis in.

ECAL ging hiervoor op zoek naar informatie, inzichten en verhalen over mensen die vanaf de zestiende eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog naar deze regio kwamen of juist uit deze regio vertrokken.

De gewone man

Natalya Staring van ECAL vertelt hoe ze het onderzoek hebben aangepakt: “We hebben geprobeerd in de grote lijnen zoveel mogelijk ook voorbeelden te laten zien van de ‘gewone man’. In een onderzoek naar de periode van de tachtigjarige oorlog gaat dat heel anders dan in een onderzoek naar de 19e eeuw door de beschikbaarheid van bronnen.”

“Bijvoorbeeld, in de periode van de tachtigjarige oorlog kan de gewone man niet lezen of schrijven, schrijfgerei is erg kostbaar. Hoe los je dit op? Door bijvoorbeeld te kijken naar de bronnen die er wel zijn. Aan de hand van pachtboeken zie je bijvoorbeeld dat pacht niet betaald is omdat het desbetreffende stuk grond onbewoond was. Of er zijn geen tienden betaald omdat er niets is ingezaaid. In brieven van adellijke personen lees je over hoe het de gewone mens in de regio vergaat.”

In de loop van het project is eraan verschillende ‘producten’ gewerkt. Natalya Staring: “Tijdens de loop van het onderzoek hebben we al veel verschillende vlogs gemaakt, workshops gegeven over hoe onderzoek te doen naar je eigen achtergrond, nieuwsbrieven uitgebracht en groepen ontvangen. Als eindproducten hebben we een tentoonstelling gemaakt en samen met Omroep Gelderland een podcast. En hebben we bijgedragen aan een digitaal product genaamd Nomads Land.”

“Daarnaast hebben we verschillende lezingen gehouden, waarbij we ook andere sprekers hebben uitgenodigd, zoals Mary Risseeuw, expert op het gebied van migratie naar Amerika, of Karin Sitalsing, schrijfster van het boek Boeroes.”

Groot publiek

“De tentoonstelling reist rond door iedere gemeente die aan bod komt in de tentoonstelling. Deze is bewust gemaakt op panelen van doek die in een frame kunnen worden gespannen, dat gemakkelijk in- en uit elkaar kan worden gehaald. Hierdoor is de tentoonstelling makkelijk te vervoeren in een personenauto.”

“Dit verplaatsbaar maken van de tentoonstelling hebben we gedaan zodat de informatie laagdrempelig met een groter publiek gedeeld kan worden. En zo kunnen mensen ook lokaal een eigen invulling toevoegen. In de tentoonstelling geven we een aantal voorbeelden van verhalen van personen die in en uit de gehele regio reizen in de afgelopen eeuwen.

Online documentaire

Ontwerpstudio Superposition heeft naar aanleiding van het onderzoek een online documentaire gemaakt: Nomand's Land. Hier komen de levenspaden van vier Achterhoekers die in de 19e eeuw naar de V.S. vertrokken samen met die van vier hedendaagse nieuwkomers vanuit de hele wereld. Natalya Staring: “Het is aan de kijker zelf om paralellen te trekken of niet.”

Oproep

Wil je ook een project waar je zelf enthousiast over bent met anderen delen? Mail dan naar [email protected].