De zoektocht naar een goede monitoring van de Doetinchemse cultuurvisie

Hierover een gesprek met Annelies Gerritsen, beleidsmedewerker Cultuur bij de gemeente Doetinchem. Ook Nicky Greven sluit aan; zij vervangt Annelies tijdelijk, die momenteel betrokken is bij de voorbereidingen van het bezoek van de Koninklijke familie op Koningsdag dit jaar.

Ei van Columbus

"De manier waarop we willen monitoren ligt nog niet vast", vertelt Annelies. "We zijn op zoek naar het ei van Columbus. Veel gemeenten worstelen hiermee, maar niemand heeft nog de juiste manier gevonden. Maar als we niet nu ergens beginnen met een koers, dan hebben we straks de boot gemist voor het op de juiste manier meten van de impact van ons beleid."

"Een goede monitoring is belangrijk want als je kunt laten zien wat kunst en cultuur opleveren, ook op cultureel, maatschappelijk en economisch vlak, dan kun je het borgen. Dan kun je zeggen: cultuur heeft zin!"

Van incidentele naar structureel

De vierjaarlijkse Uitvoeringsagenda in Doetinchem bestaat uit acties die worden gefinancierd uit incidentele middelen.

Annelies: "Maar we willen juist structureel meer geld voor cultuur krijgen. Met de monitoring willen we laten zien dat cultuur een meerwaarde heeft zodat de middelen structureel worden. Elke vier jaar komt er ook een nieuwe uitvoeringagenda. Het is van belang dat je kunt laten zien welke waarde cultuur heeft. Met als doel onze inwoners te verbinden, verrijken en versterken met kunst en cultuur. En hopelijk incidentele inzet structureel maken."

De cultuurvisie bevat 9 doelstellingen en 7 ontwikkelpunten, die uitgewerkt zijn in 20 grote en kleine acties (zie overzicht onderaan artikel). De monitoring richt zich uiteindelijk op deze acties. Welke invloed heeft elke actie op het cultureel, sociaal/maatschappelijk en economisch kapitaal?

Annelies: "Het liefst zouden we interventies evidence based beoordelen. Kijken of het een bewezen effect heeft. Maar vaak is dat moeilijk te beoordelen." Want hoe bepaal je 'een stimulans voor een leven lang leren' of dat Doetinchem 'een krachtige artistieke samenleving is'?

Kwartaalgesprekken

Als eerste stap voeren Annelies en Nicky kwartaalgesprekken met drie grote organisaties: Amphion Cultuurbedrijf, Bibliotheek West-Achterhoek en Stadsmuseum Doetinchem. Dit zijn drie partnerorganisaties die in samenwerking met elkaar en met de gemeente verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de acties in de uitvoeringsagenda.

De gesprekken dienen nu als voorlopige vorm van monitoring. Uiteindelijk moet duidelijk worden hoe de monitoring er in de toekomst uit moet gaan zien.

Welke indicatoren heb je nodig om je doelstellingen goed te kunnen meten? Wat kun je evidence based beoordelen? Zoals, hoeveel mensen je hebt bereikt? Zijn er extra mensen bij een instelling aangesteld (in fte's)? Ga je beoordelen of een organisatie extra fondsen heeft binnengehaald? En hoe kun je storytelling daarbij inpassen om de impact zichtbaar te maken?

De uitvoeringsagenda is onderdeel van de brede beleidsopgave voor het sociaal domein. Ook daar is de gemeente Doetinchem op zoek naar de juiste manier van monitoring.

Extra uitdaging

Een extra uitdaging is de monitoring van regionale instellingen, zoals Cultuurbedrijf Amphion dat drie gemeentes bedient. Annelies: "Hiervoor willen we culturele impactmetingen inzetten. Regionaal wil je eigenlijk dezelfde monitoring doen. Maar ook dat is een proces: wat doe je regionaal, wat lokaal? En hoe stem je af zonder je eigen identiteit te verliezen, maar niet steeds opnieuw het wiel uit te hoeven vinden."

Nicky en Annelies wachten met smart op de gegevens van de Gelderse Cultuur- en Erfgoedmonitor, die op donderdag 15 mei wordt gepresenteerd. Nicky: "Dan kijken we of en hoe we de provinciale indicatoren kunnen gebruiken voor het meten van de impact van ons beleid. En of we meerdere manieren van monitoring op een slimme manier in elkaar kunnen schuiven."

Annelies: "Een belangrijk leerpunt is dat we indicatoren klein moeten houden. Geen honderd verschillende indicatoren. En je moet een lange adem hebben. Als we voor een bepaalde systematiek kiezen dan moet je deze doorzetten. Het is belangrijk dat we langdurig hetzelfde meten, zodat je er conclusies uit kunt trekken En niet elk jaar iets nieuws uitproberen. Want dan verdwijnen dingen diep weggestopt in lades."

Verwachtingen

Soms kan de monitoring ook heel klein en simpel zijn. Annelies: "Bij Lang leve kunst, een landelijk project dat ook in de Achterhoek wordt uitgevoerd (met Naoberschap als extra toevoeging) vragen ze aan bezoekers bij binnenkomst en vertrek met een smiley aan te geven hoe ze zich voelen. Het is geen beoordeling van de activiteit maar zegt iets over welzijn. Juist dat zijn manieren van monitoring die ons inzicht geven van de impact van cultuur op de welvaart van de samenleving."

Oproep aan andere gemeenten

De komende tijd gaan Annelies en Nicky verder met hun zoektocht naar een goede manier om het culturele veld in Doetinchem te monitoren.

Nicky: "Als er andere gemeenten zijn die het ei van Columbus al wel hebben gelegd en een goed systeem met hun partnerorganisaties hebben ingericht, dan komen we graag in contact. Ook als je net als wij nog zoekende bent."

9 doelstellingen van de Doetinchemse Cultuurvisie

Cultureel:

• een krachtige artistieke samenleving
• een innovatieve, creatieve stad met regionale aantrekkingskracht
• de ontwikkeling van een (volgende) generatie van creatieve en innovatieve inwoners

Sociaal/maatschappelijk:

• ontmoeting, verbinding en een sterke sociale basis voor alle inwoners
• stimulans voor een leven lang leren
• een inclusieve samenleving

Economisch:

• positief vestigingsklimaat en aantrekkelijke leefomgeving
• een bruisende binnenstad met economische kracht
• innovatief ondernemerschap en probleemoplossend vermogen

Een overzicht van mogelijke tools voor monitoring, evaluatie en effectmeting

Burgerpanel

Wordt met regelmaat gebruikt voor input voor een nieuw beleid. Doetinchem spreekt is hier een voorbeeld van. Je zou de uitkomsten van de enquête ook kunnen gebruiken als 0-meting en de uitvraag herhalen na een periode van bijvoorbeeld vier jaar. Bij het enquêteren is het verstandig goed te kijken naar de benaming van indicatoren en segmenten. In Doetinchem is gekeken naar gelijk vocabulaire en indelingen uit de Cultuur- en Erfgoedmonitor.

Kwartaalgesprekken

Een herhaling van gesprekken volgens een vast format kan helpen inzicht te krijgen in trends en ontwikkelingen over lange termijn. Doetinchem kan – op aanvraag – een sjabloon delen.

Social Profit Canvas

Het Social Profit Canvas geeft inzicht en handreikingen voor sturing. Door samen met diverse belanghebbenden – liefst uit andere domeinen en sectoren – het canvas in te vullen, definieer je in gelijke taal de sociale winst en waarde van een activiteit door te kijken naar direct en indirect effect en de impact op de samenleving. Samen bepaal je de kleine, behapbare indicatoren voor evaluatie van direct effect, waarop gerapporteerd kan worden. De impact die uit de interventies volgt hoeft dan niet verder getoetst te worden; die wordt in gezamenlijkheid als evident beschouwd. Klik hier voor meer informatie

Cultuur- en erfgoedmonitor

De Gelderse monitor is een terugkerend 2-jaarlijks onderzoek dat inzicht geeft in het cultureel, sociaal en economische kapitaal van cultuur en erfgoed. Elke 2 jaar wordt de monitor uitgebreid. Op 15 mei wordt de nieuwste versie gelanceerd. Klik hier voor programma en om aan te melden