Samenwerken aan leefbaarheid in Gelderland

Financieringsmogelijkheden voor versterking van de lokale gemeenschap en de rol van cultuur daarin

Een sterke (lokale) gemeenschap kan niet zonder kunst en cultuur. Cultuur Oost promoot dan ook het inzetten van deze ‘leefbaarheidssubsidies’ ten behoeve van cultuurparticipatie, -educatie en -presentatie. In dit artikel leggen we uit hoe de regelingen in elkaar zitten en waar de haakjes voor cultuur te vinden zijn.  

 

Cultuur in de wijken- en dorpendeals 

De provincie Gelderland werkt sinds 2021 met de wijken- en dorpendeal. Voor deze regeling matcht provincie de bijdragen die gemeenten inleggen voor lokale dorp- of wijkprojecten: een financiële deal dus tussen provincie, gemeenten en inwoners. Er zijn al zo’n 20 deals gesloten met bewonersinitiatieven verspreid over de hele provincie en de ambitie is dit in de aankomende jaren uit te breiden naar 100. De projecten lopen uiteen van herbestemming van kerken en oude schoolgebouwen, het creëren van culturele ontmoetingsplekken tot vrijwilligersondersteuning en het verenigingsleven nieuw leven inblazen.  

 

Met cultuur werken aan leefbaarheid

 

Wat opvalt in al die plannen is dat leefbaarheid door de inwoners vaak met cultuur wordt ingevuld: een bruisend dorpshuis in Heteren, een sociaal dorpsplein in Hellouw en een dorpsverbinder als aanspreekpunt voor verenigingen in Meddo. En dat is ook logisch want cultuur zorgt voor ontmoeting en verbinding tussen mensen, stimuleert maatschappelijke participatie en spreekt kwaliteiten aan waardoor veerkracht, zelfvertrouwen en eigenwaarde groeit. 

 

Een mooi voorbeeld is het project Goudzoekers 2.0 in de gemeente Rheden waarin 34 activiteiten op het gebied van cultuur en kunst zijn opgenomen. Initiatiefnemer Rhedelijk Cultureel werkt hierin samen met de gemeente, welzijnsorganisatie Incluzio, muziekschool Veluwezoom en vele andere partners. In deze thematische Dorpendeal staat cultuur en sociale cohesie centraal. Goudzoekers 2.0 zoekt naar talent, naar versterking van de vrijwilligersnetwerken en naar manieren om kunst en cultuur nog meer in te zetten om mooie ontmoetingen te realiseren. 

 

Cultuur in LEADER

 

Provincie Gelderland heeft ook een rol in de LEADER subsidie: een subsidiestroom die vanuit Europese gelden wordt gevoed, aangevuld met provinciale en gemeentelijke subsidie. Voor deze subsidiestroom wordt op regioniveau een plan (Lokale Ontwikkelingsstrategie) geschreven, van waaruit bewonersinitiatieven ondersteund kunnen worden.  

 

Beeldende kunst ten behoeve van sociale cohesie

 

Een voorbeeldproject is de Silo Art Tour in de Achterhoek. Een deel van het geld is geïnvesteerd in het zichtbaar maken van regionale identiteit; beeldend kunstenaars hebben tien agrarische gebouwen verfraaid met prachtige street-art.   

Ook in de diverse regionale doelstellingen van de aankomende LEADER periode 2024-2027 zijn er concrete aanknopingspunten voor cultuur te vinden.  

Cultuur Oost promoot de inzet van kunst en cultuur binnen deze bewonersinitiatieven en voert om die reden gesprekken met (onder andere) uitvoeringspartner de Leefbaarheidsalliantie en adviseert lokale uitvoeringspartners de inzet van deze subsidies te onderzoeken.  

Hieronder lees je een volledige inventarisatie van concrete voorbeelden of aanknopingspunten voor cultuur binnen deze leefbaarheidssubsidies.  

 

Wijken- en Dorpendeal 

Een Wijken- en Dorpendeal is een samenwerking tussen verschillende lokale partijen die nadenken over de ontwikkelingen binnen hun wijk of dorp. Dit kunnen bewoners zijn, maar ook verenigingen, de dorpsraad of maatschappelijke organisaties. Van jong tot oud, iedereen kan meedoen. Welke partijen dit zijn is in elke situatie anders, maar inwoners, de gemeente en provincie Gelderland moeten altijd meedoen.  

De provincie draagt 50% van de kosten bij met een minimum van € 25.000 tot maximaal € 400.000 per deal. 

 

Leefbaarheidsalliantie 

Namens de provincie Gelderland kan de Leefbaarheidsalliantie gratis helpen bij het opstellen van een plan. Zij hebben veel ervaring en ondersteunen initiatiefnemers bij de aanvraag. Samen met de lokale partijen en in samenwerking met de provincie wordt een projectplan opgesteld als basis voor de aanvraag bij de provincie.   

 

Europees programma LEADER

 

Ook Europa heeft geld beschikbaar gesteld voor een leefbaar platteland. Het gaat om projecten die bijdragen aan de leefbaarheid van het platteland en passen binnen de Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) voor dat gebied. Voor de periode van 2023 tot 2027 is in totaal € 9,8 miljoen vanuit het Europese programma LEADER beschikbaar om de zes Lokale Ontwikkelingsstrategieën uit te voeren.  

 

Vanaf het voorjaar van 2024 is het voor inwoners, buurtorganisaties, agrariërs, stichtingen en verenigingen in deze Gelderse gebieden, mogelijk om subsidie aan te vragen.  

Waarvoor kan subsidie aangevraagd worden? Wij hebben per regio de thema’s waar cultuur een rol in kan spelen of waarin een creatieve maker of kunstenaar mee kan denken voor u op een rijtje gezet.  

 

Achterhoek

 

De Achterhoek heeft als enige Gelderse regio in 2016-2021 LEADER projecten gerealiseerd. Het projectenboek met 63 succesvolle projecten kan via de website LEADER Achterhoek gedownload worden. 

In de huidige LOS zijn vier thema’s benoemd. Binnen het thema veerkrachtige en zelfvoorzienende dorpen liggen de grootste aanknopingspunten voor cultuur. Er is ruimte voor: 

• 2 projecten die het culturele aanbod versterken op het platteland 
• 2 proeftuinprojecten voor de verkenning van de haalbaarheid van herbestemming cultureel erfgoed 
• 2 projecten die erop gericht zijn het cultureel erfgoed te bewaren en/of herbestemming 
• 2 projecten om de geschiedenis van onze regio te ontsluiten voor jong en oud.   

Meer informatie

    

 

De Liemers

 

Samen met inwoners, overheden, onderwijs- en kennisinstellingen en het bedrijfsleven gaat de Liemers een nieuwe impuls geven aan sociaaleconomische ontwikkeling van het platteland en een duurzaam beheer van de ruimte. Daarin zijn de volgende thema’s benoemd: sociaal en economisch vitale kernen en dorpen - duurzame vrijetijdseconomie - toekomstbestendige bedrijvigheid.  

Meer informatie  

  

 

Rijk van Nijmegen Maas en Waal

 

De deelnemende gemeenten zijn Berg en Dal, Beuningen, Druten, Heumen, West Maas en Waal en Wijchen (m.u.v. de kern Wijchen). Inwoners en organisaties uit deze gemeenten kunnen een subsidieaanvraag indienen binnen de thema’s: leefbare veerkrachtige dorpen - een groene regio met veel biodiversiteit - een sterke lokale (vrijetijds)economie. 

Meer informatie  

  

Rivierenland

 

De uitvoering van LEADER in Rivierenland is in handen van de Lokale Actie Groep (LAG): een groep actieve en betrokken mensen die wonen, werken en/of ondernemen in het gebied.  Aangevraagd kan worden binnen de thema’s: levendige dorpen en vitaal buitengebied - sterke en gastvrije plattelandseconomie - versterken lokale economie.

Meer informatie  

 

De plannen voor IJsselvallei en Noord Veluwe (GEUS) zijn in voorbereiding.