KUNSTwerkt

Een methode om kunstenaars en opdrachtgevers bij elkaar te brengen

KUNSTwerkt is een methode waarin we kunstenaars en opdrachtgevers bij elkaar brengen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Met de werkwijze van KUNSTwerkt dagen we kunstenaars uit om hun creatieve manier van kijken en denken in te zetten voor grote en kleine ruimtelijke, sociale en economische opgaven. Dat betekent dat kunst niet per se het eindresultaat is. Het kan ook gaan om het aanleveren van een goed idee, een pasklaar plan, een slimme denkrichting of een uitvoerbaar project.

OPENBARE RUIMTE

Koninklijke Burgers' Zoo + Dedden & Keizer

Al tientallen jaren dacht Burgers’ Zoo na over de wijze waarop het voorterrein meer herkenbaar en verkeersveilig zou kunnen worden. Toen zich de gelegenheid voordeed om mee te doen met een pilot van KUNSTwerkt, kwamen de plannen in een stroomversnelling.

KUNSTwerkt droeg kunstenaars voor die een antwoord konden geven op de vraag hoe het vernieuwde entreeplein beeldbepalend kan worden voor Burgers’ Zoo. Er werd gekozen voor samenwerking met Albert Dedden en Paul Keizer, alias de Space Cowboys. Zij bedachten hoe een beeldengroep het voorplein een duidelijke focus zou kunnen geven, waardoor bezoekers zien waar ze moeten zijn en kinderen iets te doen hebben voor ze naar binnen mogen. De bronzen beeldengroep, bestaand uit een giraffe, neushoorn en gorilla is inmiddels een veel beklommen attractie die het op social media goed doet.

Koninklijke Burgers' Zoo + Florentijn Hofman

Koninklijke Burgers’ Zoo bestond in 2013 honderd jaar. Dat vormde de aanleiding voor de directeur om de band met Arnhem te benadrukken in de vorm van een cadeau aan de stad. 

Burgers’ Zoo werkte al via KUNSTwerkt samen met kunstenaars voor een eyecatcher bij de entree van de dierentuin. Terwijl dat samenwerkingstraject nog liep, ontstond de wens om ook voor deze cadeau-opdracht in het hart van de stad een kunstenaar in te schakelen. Florentijn Hofman ontwierp en realiseerde het reusachtige Feestaardvarken dat tot juni 2021 in de Arnhemse binnenstad lag. De gekozen locatie – het Bartokpark – won mede dankzij het Feestaardvarken de NRP Gulden Feniks voor Gebiedstransformatie. Momenteel wordt onderzocht of het beeld in park Sonsbeek een nieuwe ligplaats kan krijgen.

ECONOMIE

Van Luijn Natuursteen + Designers of the Unusual

Bij steenhouwerij Van Luijn Natuursteen heeft 115 jaar vakmanschap geleid tot een bedrijf dat zich allang niet meer beperkt tot de vervaardiging van grafmonumenten en bouwkundige producten. In de loop der tijd legde men zich ook toe op nieuwe vormen van gedenkmogelijkheden, op natuursteenproducten voor interieur, exterieur en design en zelfs op de realisatie van kunstzinnige objecten.

Eric Klarenbeek en Maartje Dros vormen het kunstenaarsduo Designers of the Unusual dat zich bezighoudt met het ongebruikelijke. Samen met Van Luijn Natuursteen gingen ze op zoek naar nieuwe toepassingen voor zowel het productieproces van natuursteen als het hergebruiken van afval. Dit project is onderdeel van Hommage Hofleverancier waarin Hofleveranciers uit Tiel de samenwerking aangaan met creatieve denkers en makers.

Cultuur- & Erfgoedpact Achterhoek + Katja Gruijters

Fooddesigner Katja Gruijters verdiepte zich in de historie van de streekproducten van de Achterhoek in opdracht van het Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek. In dit pact werken negen gemeenten samen aan de identiteit en vitaliteit van de regio. Dat zijn Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk.

Katja Gruijters traceerde families van ingrediënten en gewassen. Elke familie koppelde ze aan een gemeente op basis van historische, inhoudelijke of agro-technische gronden. Zo ontstond Raken met Smaken, dat in het seizoen 2019/2020 Achterhoekse ingrediënten en producten in de spotlights zette en jongeren, ouderen, inwoners, bezoekers, consumenten, producenten, scholieren, studenten en vakspecialisten door middel van events en workshops bij elkaar bracht.

Cultuur- & Erfgoedpact Achterhoek + Louise te Poele

Kunstenaar Louise te Poele – geboren in Winterswijk en opgegroeid in Lievelde – kreeg de opdracht van Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek om voor negen gemeenten in de Achterhoek een stilleven te maken gebaseerd op hun rijke historie. Dit leverde negen kleurrijke stillevens op met objecten die verhalen vertellen over de betreffende gemeenten. Deze objecten – aangeleverd door burgemeesters, wethouders van cultuur, stadsarchieven, musea en burgers – brengen de specifieke identiteit, kwaliteiten en specialiteiten per gemeente in beeld.

De stillevens reisden in 2018 en 2019 de hele Achterhoek door. Op 8 september 2019 was de feestelijke presentatie van het boek Achterhoekse Stillevens in de DRU Cultuurfabriek in Ulft. Louise te Poele overhandigde het eerste exemplaar aan Pieter Roelofs, Hoofd Schilder- en Beeldhouwkunst van het Rijksmuseum.

TOERISME

Achterhoek Toerisme + Rosalie de Graaf

Tijdens een reis door Australië maakte de Achterhoekse Suzanne Reusink, mede-eigenaar van boerderij ’t Westendorp in Aalten, kennis met de Silo Art Trail. Dit bracht Suzanne op een idee: “Dit kunnen wij in de Achterhoek ook!” Aangemoedigd door Stichting Pak An, werkten Achterhoek Toerisme en Cultuur Oost haar initiatief uit tot een plan om in de hele Achterhoek agrarische gebouwen te transformeren tot kunstwerken. De werken vertellen over de geschiedenis en de mensen van de desbetreffende plek of omgeving en vormen als openbare-ruimte-collectie een etalage voor de streek-identiteit.

De eerste locatie van de Silo Art Tour is Boerderij 't Westendorp van de familie Ruesink in Aalten. Op vier in het oog springende graansilo’s staan vier generaties Achterhoekers voor de mentaliteit van deze streek: plezier, doorzettingsvermogen, wilskracht, naoberschap en ondernemersdrang. Kunstenares Rosalie de Graaf van RoosArt Paintings wil met haar kunstwerken uitdragen dat leeftijd in de Achterhoekse gemeenschap geen rol speelt. De Silo Art Tour is een route die alle kunstwerken onderling aan elkaar verbindt.

ERFGOED

Nederlands Openluchtmuseum + Alphons ter Avest

Het Nederlands Openluchtmuseum presenteert onze geschiedenis met authentieke gebouwen, voorwerpen en verhalen. Hier ga je op reis door de tijd langs oude ambachten en technieken. Ter gelegenheid van het eeuwfeest werd een Jubileumplantsoen ingericht. De directeur zocht naar een bijzondere omheining van de hier door prinses Beatrix geplante boom, die zou aansluiten op de Wilhelmina boom-traditie.

Alphons ter Avest kreeg de opdracht voor ontwerp en uitvoering. Hij stelde een combinatie voor van een hekwerk en een veertien meter lange zitbank. In zijn ontwerp liet hij zich inspireren door kenmerkende stofpatronen van de Nederlandse klederdrachten. Deze liet hij uitvoeren in hedendaagse metaalbewerkingtechnieken. 

Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers + Superposition

In 2022 werd landelijk herdacht dat 450 jaar geleden uit de opstand tegen de Spaanse machthebber de geboorte van Nederland is ontstaan. Na het uitgebreide onderzoek dat het ECAL (Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers) deed naar de bronnen over 1572 wil het die geschiedenis dichterbij brengen. De kunstenaars van Superposition namen de gebiedsindeling van de huidige Achterhoek er in 1572 als vertrekpunt: de Bannerij Wisch, het Graafschap Bergh, de Heerlijkheid Borculo, de Heerlijkheid Bredevoort, het Landdrostambt Zutphen, Stad Doetinchem, Stad Groenlo en Stad Doesburg. In de archieven vonden zij rekeningen waaruit de aanschaf van linnen keukendoeken door voormalige bewoners van Huis Bergh af te leiden was. Dit bracht hen op het idee een eigentijdse versie van die keukendoek te ontwikkelen. Via een QR-code op acht verschillende kleurrijke droogdoeken word je naar de interessante feiten en achtergrondinformatie geleid.

ONDERZOEK & WETENSCHAP

Donders Institute + Liedewij van Eijk

Liedewij van Eijk onderzoekt en bestudeert de verborgen schoonheid en complexiteit in alledaagse handelingen. Ze werd in contact gebracht met Prof. dr. Rob van Lier van het Donders Instituut van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij vond in haar projecten aanleiding voor een presentatie tijdens The Visual Science of Art Conference 2019 in Leuven (België). Haar project ‘Peeling an Egg’ werd getoond en toegelicht. Ze ontving de Jury Prijs VSAC 2019.

SOCIAAL DOMEIN

De Waalboog + Marloes Meijburg | Floor Adams | Janske Hombergen

Bij locatie Joachim en Anna wordt belevingsgerichte zorg en dienstverlening in een huiselijke sfeer geboden: in de vorm van kortdurende en langdurige verpleeghuiszorg, dagbehandeling voor ouderen en jong dementerenden met psychogeriatrische zorgvragen en palliatieve zorg.

Bij een appartementencomplex voor jong dementerenden bevindt zich een blinde muur, die op negatieve wijze sfeerbepalend is. De vraag is een bewerking te bedenken die samen met de bewoners tot stand komt en een gunstige invloed heeft op hun welbevinden. Er ontstond een intensieve samenwerking tussen kunstenaar Marloes Meijburg en de bewoners, die input gaven voor compositie, sfeer en kleurstelling. Filmmaker Floor Adams ging aan de slag met de bijzondere geschiedenis van het Nijmeegse verzorgingstehuis Joachim en Anna. Zij heeft naast interviews met medewerkers ook gebruik gemaakt van bewerkingen van uniek fotomateriaal uit oude fotoalbums. Op 3 december 2019 ging het eindresultaat in première, de animatiefilm ‘Herinneringen aan Joachim en Anna door de jaren heen’. Janske Hombergen kreeg een opdracht naar aanleiding van een idee dat ze zelf ontwikkelde: ze wilde onderzoek doen naar de helende werking die kunst kan bewerkstelligen. Op 9 september 2022 was de officiële onthulling van het zwevend object in de Arcadezaal. Als titel voor het kunstwerk is na een prijsvraag voor bewoners, familie, medewerkers en vrijwilligers, gekozen voor Vlinderling. Met Memoires de nature speelt Janske in op de zintuigelijke beleving van natuur en maakt via ‘beleefkunst’ de verbinding met het verleden van de bewoner tastbaar in foto’s en een beleefboek. Basis van dit alles is de creatie door Janske van een herinnering- en zintuigentuin waar kruiden en planten te vinden zijn die allerlei insecten en kleine dieren aantrekken. De tuin haalt tijdens wandelingen herinneringen op bij de (vaak dementerende) bewoners en zet ze aan tot het vertellen van verhalen.