Brede SPUK in beweging – wat betekent dit voor cultuur?

Brede SPUK in beweging – wat betekent dit voor cultuur?

De Brede Specifieke Uitkering (SPUK) is inmiddels een vertrouwde geldstroom voor gemeenten. Via deze regeling komen middelen beschikbaar voor uiteenlopende programma’s, waaronder Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA). Het GALA – en dus de middelen uit de brede SPUK – richt zich op preventie, een gezonde leegomgeving en het versterken van de sociale basis. We weten dat cultuur hierin een versterkende factor is. De culturele sector weet dan ook steeds vaker met succes aanspraak te maken op financiële ondersteuning uit de brede SPUK.  

Binnen de Brede SPUK worden ook gelden voor de uitvoering van het Sportakkoord II, met addendum de Brede Regeling Combinatiefunctionaris opgenomen. Ook dát is een belangrijke geldbron voor cultuur, en bekostigt in veel gemeenten een deel van de combinatiefunctionaris cultuur (cultuurcoach, cultuurmakelaar).  

De huidige brede SPUK loopt tot en met 2026. In dit artikel vertellen we je hoe het vervolg op de brede SPUK er uit ziet. Dit is een samengevatte versie van het document dat LKCA opstelde in oktober.  

Lees het document overzicht akkoorden en rol cultuur

Nieuw akkoord 

Inmiddels is er een nieuw akkoord: het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). Dit akkoord zet sterk in op samenwerking in het sociaal en zorgdomein en is inhoudelijk een aanvulling op zowel het IZA als GALA. Opvallend is dat cultuur hierin niet genoemd wordt, terwijl dat in GALA nog wel het geval was. 

Daarnaast is besloten de brede SPUK zoals het er nu uitziet, niet door te zetten ná 2026. Rijksmiddelen die gemeenten ontvangen om aan de doelstellingen van het AZWA te werken, worden waarschijnlijk opgenomen in het gemeentefonds.  

Nieuwe ontwikkelingen per 2025 

De contouren van de laatste twee SPUK-jaren zijn inmiddels bekend: 

• De looptijd blijft tot 2026. 
• Gemeenten hoeven de verschillende deelprogramma’s niet langer apart te verantwoorden: er komt één algemene verantwoordingsregel. Dit maakt flexibeler inzet van middelen mogelijk. 
• De aangekondigde korting van 10% op het totaalbudget is definitief. 
• Gemeenten mogen een deel van overgebleven middelen in 2025 doorschuiven naar 2026. 
• Er zijn extra middelen toegevoegd: €2,5 miljoen voor mentale gezondheid en €43 miljoen overgangsmiddelen vanuit het AZWA. 

Deze zogeheten ontschotting biedt kansen: gemeenten kunnen middelen makkelijker tussen programma’s schuiven. Dat betekent ook ruimte om culturele projecten te ondersteunen die bijdragen aan GALA-doelen, zoals gezondheid, welzijn en sociale verbinding. 

Wat staat er op het spel? 

Het IZA en het AZWA leggen de nadruk op zorg, welzijn en preventie, zonder cultuur te noemen — terwijl de doelstellingen inhoudelijk goed aansluiten bij de kracht van cultuurparticipatie.  

De grote vraag is wat er na 2026 gebeurt, in het bijzonder met de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC). Deze regeling financiert in veel gemeenten de cultuurcoaches, cultuurmakelaars en andere verbindende functies. Omdat de BRC een structurele regeling is, ligt een vervolg voor de hand — maar de vorm waarin deze doorgaat, is nog niet bekend. Het ministerie van OCW denkt samen met VWS na over verschillende scenario’s. 

Wanneer weten we meer? 

Op dit moment is nog niet duidelijk wanneer er meer duidelijkheid komt over de toekomst van de BRC. Zodra er informatie beschikbaar is, wordt dit gedeeld via onder andere LKCA en VSG. 

Wat kun je zelf doen? 

Voor cultuurprofessionals en beleidsmakers is dit hét moment om de waarde van cultuur zichtbaar te maken. 

• Volg de ontwikkelingen actief via LKCA en VSG. 
• Zoek lokaal en regionaal de verbinding met sport, welzijn, onderwijs en zorg. 
• Laat zien hoe cultuur bijdraagt aan mentale gezondheid, participatie en sociale samenhang. 

Zo blijft cultuur zichtbaar als onmisbare schakel in een gezonde, veerkrachtige samenleving — nu en in de toekomst.