Erfgoed geeft kinderen een stevige basis om uit te vliegen

Online platform voor erfgoededucatie Reizen in de Tijd wordt vernieuwd  

 

Dit is een van de manieren waarop Edith, ook werkzaam als cultuurcoach voor Hattem bij Cultuurplein, leerlingen in Epe, Heerde, Hattem en Oldebroek in contact brengt met erfgoedlocaties in hun gemeente. Edith en de andere cultuurcoaches van Cultuurplein gaan jaarlijks de scholen langs en adviseren om de erfgoedleerlijn af te nemen en thematisch te koppelen aan het curriculum van de school. Er zijn bezoeklessen bij onder meer landgoederen, musea, de heemkundige vereniging en molens. Hiervoor zijn convenanten afgesloten met erfgoedaanbieders, musea, verenigingen, bibliotheek en de gemeente.

Op de website van Cultuurplein staan de erfgoedleerlijnen per gemeente, compleet met alle praktische informatie zoals de prijs en duur van de les. Ze zijn onderdeel van Reizen in de Tijd, een online platform voor erfgoededucatie, en met één druk op de knop te boeken. Binnenkort wordt dit nog makkelijker, als de website reizenindetijd.nl wordt vernieuwd en bovendien een impuls krijgt in de nieuwe CMK-periode 2025-2028. Een aantal scholen verbindt de leerlijnen erfgoed van Cultuurplein nu al aan Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK). Dat zorgt voor een nog betere integratie van de cultuurlessen en het curriculum van de school.  

‘Ik geloof dat de plek waar je woont een voedingsbodem is, een plek om je geborgen te weten en van waaruit je later je vleugels kan uitslaan om andere plekken te ontdekken.’ 

 

Er is structurele aandacht voor erfgoed op de Veluwe en dat komt door een aantal dingen, denkt Edith. ‘Scholen kunnen een erfgoedtraining over de erfgoedlessen en -leerlijnen van Reizen in de Tijd afnemen, waardoor ze makkelijker zelf lessen kunnen boeken en toepassen op school. Wat verder enorm helpt is dat ik me als erfgoedcoördinator goed kan richten op erfgoed. Hierdoor blijft het aandacht houden en is er altijd een aanspreekpunt. En voor aanbieders hebben we jaarlijks een bijeenkomst om ze te danken voor hun (vrijwilligers)werk en ze te vragen hoe het voor hen goed te doen blijft. En recent was het regionaal erfgoedcongres in Harderwijk, vanuit het Cultuur- en Erfgoedpact voor Noord en West Veluwe. Volgend jaar is dat op 13 november in Elburg.  

 

Voorbeelden om nooit te vergeten

De missie van Edith en haar collega-cultuurcoaches is dat alle leerlingen alle belangrijke plekken in hun gemeente bezoeken. ‘Niet alleen om ze te zien en erover te leren, maar vooral om ze te erváren door een activerende les,’ aldus Edith. Zoals de tekenopdracht in de Dijkpoort, of de les over de Stolpersteine, herinneringsstenen voor mensen die zijn omgekomen tijdens de holocaust. ‘Daar laten we leerlingen ook echt struikelen over stenen. Dat zijn voorbeelden om nooit te vergeten, omdat je echt fysiek iets doet. Dat is belangrijk omdat het plekken zijn waar ze normaal gesproken zonder veel aandacht langs fietsen. Door een activerende les geef je er meer betekenis aan, wordt het een deel van de identiteit van het kind. Ik geloof dat de plek waar je woont een voedingsbodem is, een plek om je geborgen te weten en van waaruit je later je vleugels kan uitslaan om andere plekken te ontdekken.’ 

‘Met ruim 100 musea en tientallen te bezoeken erfgoedlocaties in Gelderland, zoals molens, stoomgemalen, kastelen en forten, is er vrijwel altijd iets te bezoeken binnen 5 kilometer van de school.’ 

 

Ook Ben Bregman van Erfgoed Gelderland, initiatiefnemer van Reizen in de Tijd, weet dat erfgoedlessen schijnbaar normale plekken bijzonder kunnen maken. ‘Een kind op de basisschool ervaart zijn omgeving zoals ‘ie is. Hij weet niet dat elke plek tot stand is gekomen door een opeenstapeling van keuzes uit het verleden. Als je leerlingen daarvan bewust maakt, gaan ze anders kijken naar de plekken die ze dachten te kennen. En dan wordt het ook actueel, want waarom kiezen we er nu voor om allemaal zonneparken langs de A15 aan te leggen? En welke keuzes maken deze leerlingen als ze volwassen zijn, die het landschap van die tijd gaan beïnvloeden?’

Erfgoed is altijd om je heen

Scholen kunnen dan ook veel met erfgoed, aldus Ben: ‘De lessen van Reizen in de Tijd sluiten aan bij kerndoel 56 kunstzinnige oriëntatie, dus school kan ze inzetten bij kunstlessen, maar ook bij wereldoriëntatie of geschiedenis, of bij burgerschap. Het is een makkelijke manier om iets aan cultuureducatie te doen, want erfgoed is altijd om je heen. Met ruim 100 musea en tientallen te bezoeken erfgoedlocaties in Gelderland, zoals molens, stoomgemalen, kastelen en forten, is er vrijwel altijd iets te bezoeken binnen 5 kilometer van de school.’  

Reizen in de Tijd zorgt voor didactisch verantwoorde lessen, aldus Ben. ‘Erfgoedvrijwilligers kunnen heel enthousiast een verhaal vertellen, maar dat maakt niet altijd een goede les. Alle lessen zijn activerend en bevatten verschillende werk- en spelvormen. Ze zijn geschikt voor denkers, doeners, dromers en beslissers, naar de leertheorie van Kolb. Elke les begint op school met een voorbereiding, dan het bezoek aan de locatie en daarna volgt weer een reflectieles op school. Via Reizen in de Tijd kun je makkelijk zoeken op locatie en is goed zichtbaar wat de erfgoedaanbieder doet. We koppelen de inhoud aan grote thema’s als wonen, eten of omgeving, zodat de school het altijd kan verbinden aan het curriculum.’  

 

Aanbod dat beter aansluit bij het curriculum

En die mogelijkheden worden de komende jaren uitgebreid: de website wordt vernieuwd en Reizen in de Tijd wordt opgenomen in het programma CMK 2025-2028 waar Cultuur Oost wederom penvoerder voor is in Gelderland. ‘De site is wat verouderd en bovendien oogt hij nu als een leerlingensite. We gaan hem meer geschikt maken voor icc’ers, leerkrachten en cultuurpunten. Als je straks op de site komt, krijg je twee vragen: waar staat de school en voor welke groep moet de les zijn, en dan rolt het aanbod eruit.’ Ben is ook blij met de verbinding van de erfgoedlessen en CMK 2025-2028. ‘Zo komt erfgoed meer op de agenda, bijvoorbeeld bij icc-trainingen, en kan het ook met visie opgenomen worden in het cultuurplan. Daarmee sluit het aanbod beter aan op het curriculum en ontstaan er betere relaties tussen scholen en lokale erfgoedplekken. Ze beginnen elkaar te leren kennen: school kan zeggen wat ze nodig heeft van een museum en zo worden de lessen steeds beter.’ 

 

tekst: Tim Pardijs