Cultuurparticipatie: meedoen is de kunst

Een opmaat naar betere muziekeducatie en een sterk muziekklimaat

Meer mensen die muziek maken in hun vrije tijd – jong en oud, ervaren of beginner. Daaraan werken adviseur Arend Nijhuis (Cultuur Oost) en teamleider van de afdeling Cultuur in de vrije tijd Wibrand van Norel (Cultuurkust Harderwijk). Omdat het goed is voor de muzikanten én voor de sector – muziek vermaakt, verrijkt en verbindt. Arend en Wibrand geloven in de kracht van samen. ‘Kijk maar eens wat een Doe Maar Mee Band of BuurtBand losmaakt.

Traditionele muziekscholen en orkesten hebben moeite om jonge muzikanten te werven. De hele muzieksector, van lokale verenigingen tot conservatoria ervaren daarvan de gevolgen. Jammer, en logisch, volgens Arend: ‘Veel muzieklessen zijn individueel: iemand zit naast je en vertelt wat je moet spelen en dat je moet oefenen. Van muziek hoor of voel je dan niets. Terwijl meespelen, juist in het begin, zo fijn is.

Uitdagend muziekklimaat

‘Enthousiasme is in het begin het enige dat telt,’ vult Wibrand aan. ‘Neem een Leerorkest, op school of in een wijk, waarin kinderen in een grote groep samen spelen. Ze maken meteen muziek en geven trots een voorstelling. Dat stimuleert. Maar dan moeten ze wel sámen muziek kunnen blijven maken.’

“Voor de voetbalclub betaal je 44 euro per kwartaal, voor een muziekles 44 euro per uur.”

‘Het gaat om een goed muziekklimaat voor iedereen,’ vervolgt Wibrand. ‘Een doorlopende leerlijn, die beginnende en ervaren muzikanten blijft uitdagen.’ Werken in groepen helpt daarbij. Bijkomend voordeel is dat de kosten per deelnemer dalen. Wibrand: ‘De voetbalclub kost 44 euro per kwartaal, één uur muziekles ook. Ik zeg niet dat die muziekles te duur is, maar ik begrijp wel dat dit een struikelblok kan zijn voor ouders wanneer zij keuzes maken over uitgaven.’

Voor jong en oud

Verschillende initiatieven laten de kracht van de groep zien. Voor kinderen is de Doe Maar Mee Band een bewezen succesformule. Arend: ‘In 2024 organiseerden we vanuit Cultuur Oost, samen met Phion, Orkest Ereprijs, het Nationaal Jeugdorkest en lokale muziekverenigingen opnieuw grote Doe Maar Mee Bands in Theater Orpheus, met honderden kinderen.’Volwassenen doen mee in bijvoorbeeld wijkorkesten en BuurtBands, een verbindend Utrechts concept dat overwaaide naar Brummen en Zutphen. Arend: ‘Een bekend nummer klinkt, mensen zingen en spelen mee op eenvoudige ritme-instrumenten. Beginners en gevorderde muzikanten, iedereen kan meedoen. Laagdrempelig en ontzettend leuk.’

Van lokaal naar landelijk

Precies dit is wat Arend als adviseur bij Cultuur Oost graag doet: interessante initiatieven uit andere provincies een plek geven in Gelderland. En andersom: lokale successen een podium geven in andere Gelderse regio’s – en later eventueel buiten Gelderland. Lokale cultuurverbinders – met functietitels als cultuurcoach, cultuuraanjager, cultuuradviseur, cultuurmakelaar, combinatiefunctionaris of coördinator cultuur – zijn hierbij onmisbaar.

“Als op 17 april een schoolproject afloopt, wil je dat leerlingen op 18 april naar de lokale muziekvereniging kunnen voor een vervolg.”

Arend: ‘Mijn rol is overkoepelend. Om initiatieven lokaal te laten landen, zijn cultuurverbinders essentieel. Die nemen bijvoorbeeld ideeën mee uit het Gelders Muziekoverleg en kijken: Waar is het ijzer heet? Bij welke vereniging in mijn gemeente staan ze hiervoor open? En ze weten wat er speelt. Een cultuurverbinder kan bij een muziekvereniging aankloppen en zeggen: “Op 17 april eindigt dit school- of buurtproject, wat staat er bij jullie op 18 april op de planning?” Zodat beginnende muzikanten direct kunnen doorstromen.’

Gelderland als voorbeeld

‘Door deze manier van samenwerken, uitwisselen en het vastleggen van afspraken in convenanten, ontstaat er in Gelderland een steeds sterker muziekklimaat,’ vervolgt Wibrand. ‘Het is een kwestie van de lange adem, maar ik kom veel in het land en merk dat ze in andere provincies kijken naar wat hier allemaal gebeurt en zich afvragen hoe we dat voor elkaar krijgen.’ Muziek is daarmee een voorbeeld voor andere kunstdisciplines. ‘Ook voor bijvoorbeeld beeldende kunst zou er een doorlopende leerlijn moeten zijn.’

Juist hierom werken Arend en zijn Cultuur Oost-collega’s via ‘Meedoen is de kunst’ samen met lokale Gelderse cultuurverbinders en andere culturele partners aan het versterken van allerlei vormen van cultuurbeoefening in de vrije tijd. In 2024 zijn grote stappen gezet, zoals het opstarten van het leernetwerk cultuurverbinders. Daarbinnen delen deelnemers lokale kennis en ervaring en inspireren ze elkaar. Arend: ‘Alle kunst begint met meedoen. Meedoen zorgt voor inspiratie en sociale ontwikkeling. Daarnaast zorgt individuele aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van talent. De combinatie is essentieel en ik heb goede hoop dat die visie binnen kunstvak opleidingen ingang vindt.’

Foto: Marcel Krijgsman

De kracht van cultuur

En wat brengt 2025? Arend, vanuit Cultuur Oost, en Wibrand als lokale cultuurverbinder, zetten samen hun missie voort om steeds meer mensen telaten meedoen met kunst en cultuur. Arend: ‘Want als je een Doe Maar Mee Band, BuurtBand of andere bijeenkomst van amateurkunstenaars ziet, hoort en meemaakt, begrijp je meteen wat de kracht van kunst en cultuur is. Daar kun je met beleidsstukken niet tegenop.’ Bekijk hier het hele jaarverslag       

Tekst: Huib Kouwenhoven

Geïnterviewden: Arend Nijhuis en Wibrand van Norel