Cultuur met sociale impact levert meer op

"Ik vind het interessant om het frame te zoeken waar mensen enthousiast van worden. Eenzaamheid is een groot probleem, vooral bij ouderen. Wat kan cultuur betekenen om daar oplossingen voor te vinden. SROI, Social Return of Investment, geeft ook argumenten waar je mee naar wethouder of gemeenteraad kunt. Onderzoek wijst uit dat cultuur zesmaal zoveel oplevert dan wat 't kost."

"Als wij een project enkel en alleen vanuit de afdeling cultuur beoordelen, dan staat de artistieke kwaliteit of ontwikkeling centraal. Maar wat als de maker een project ook vanuit welzijn of gezondheid opzet. Dan krijg je Cultuur met sociale impact! En zijn er meer afdelingen bij betrokken. Ik gebruik vaak de metafoor van een tent. Die wordt door een meerdere lijnen en haringen overeind gehouden. Als er één haring losraakt, blijft de tent toch staan. Oftewel, het project kan toch door.

In een gemeentelijke organisatie heb je veel schotten. Maar eigenlijk moet je daar niet mee bezig zijn. We hebben per slot van rekening ook maar één brievenbus."

Anekdote

Wat zijn goede voorbeelden hiervan in Tilburg?

"Dansen met ouderen, een project van Andrew Greenwood. Hij gaat dansen met ouderen met dementie of met Parkinson. Het mooie is dat je dan mensen aanspreekt als danser, en als mens, en niet op hun ziekte. Ze voelen zich gewaardeerd. En na het dansen drinken ze samen een kop koffie waardoor ze ook weer sociale contacten opdoen. Mensen komen uit hun sociale isolement."

Om het te verduidelijken vertelt Ulco nog een kleine anekdote: "Laatst was iemand na afloop zijn krukken vergeten. Was zo enthousiast en zo ontspannen. Hij of zij (dat ben ik vergeten) voelde zich geen patiënt meer, gewoon mens of misschien wel een danser."

Stoute Schoenen

Een ander Tilburgs project is Stoute Schoenen, organisatie van professionele kunstenaars die kunst- en cultuurprogramma’s organiseert voor lokale ouderen. De kunstenaars dagen hen uit om hun talenten te ontwikkelen in disciplines als taal, theater, dicht- en beeldende kunst. Het resultaat maken we zichtbaar voor de stad, bijvoorbeeld met een tentoonstelling of theatervoorstelling in een zorginstelling.

"Ouderen worden bijvoorbeeld naar een basisschool gebracht en gaan daar tekenen. Over de oorlog, of waar ze vandaan komen. Dan gebeurt er iets. Kinderen zijn onder de indruk van de tekening en het verhaal erachter. En de ouderen hebben het gevoel dat ze ertoe doen."

Link met welzijn en gezondheid

"In Tilburg valt het cluster Cultuur onder de afdeling Sociaal, waardoor je meteen de link hebt met welzijn en met gezondheid. Het is een voordeel dat je op dezelfde afdeling zit en dus het gesprek sneller tot stand komt.

Maar we moeten niet alleen naar de gemeentelijke organisatie kijken. Ook contacten met zorgverzekeraars en met ziekenhuizen zijn belangrijk. Kijk daarbij niet alleen naar jouw eigen belang als zender, maar houdt ook rekening met wat zij zoeken."

Tips voor cultuurambtenaren bij andere gemeenten?

Ulco heeft een disclaimer vooraf: "In Tilburg heeft de afdeling cultuur 5 fte. Maar daar zit heel veel cultuuronderwijs bij. Dus dat betekent niet dat we ons enkel en alleen kunnen focussen op verbinding met welzijn en gezondheidszorg.”

“Maar als ik alleen zou zijn, dan zou ik mij focussen op 1 of 2 thema's. Maak een keuze! Het liefst voor een onderwerp waar jouw gemeente sowieso al sterk in is. Is er bijvoorbeeld een instituut voor obesitas of autisme. Kijk wat je daarmee kunt doen. Probeer wat er al is te verbinden met cultuur."

Matchinggeld

“Zorg voor ‘vrij besteedbaar geld’. Tilburg kent een (werk)budget ‘Cultuur met sociale impact’ van ruim € 100.000 per jaar. Het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.

Aan dit budget is geen regeling gekoppeld. Het budget wordt ingezet als matchinggeld om samen op te trekken met andere financiers. Bijvoorbeeld daar waar bestaande subsidieregelingen niet volstaan, omdat initiatieven niet voldoen aan gestelde criteria en we die initiatieven toch financieel willen ondersteunen.”

"Beter goed gejat dan slecht zelf verzonnen. Op het internet zijn zoveel mooie en goede voorbeelden te vinden. Bij het LKCA bijvoorbeeld of ook in Vlaanderen."

"Andere nationaliteiten kijken soms heel anders aan tegen kunst en cultuur dan wij in Nederland. In Nederland ligt de nadruk al snel op muziek, beeldende kunst, theaters en dans. Maar binnen andere culturen is bijvoorbeeld textiel of henna belangrijk. Ga voor de betekenis van cultuur maar eens luisteren in een asielzoekerscentrum. The sky is the limit."

Om er tot slot nog aan toe te voegen: "Maar de basis is simpel: Sla bruggen en luister ook naar wat de ander te bieden heeft."

Tekst: Frits Buijs